Last Updated on 29 Ekim 2021 by Yıldırım SERTBAŞ
Son aylarda Metaverse denen bir şey duymuş olabilirsiniz. Metaverse’in internetin yerini alacağını artık hepimizi farklı bir Dünya’nın da bekliyor olabileceğini bir yerlerde duymuş ya da okumuş olabilirsiniz.
Amerika Birleşik Devletleri’nde Mark Zuckerberg’in başını epey ağrıtan davalar ve ortaya çıkan tüyler ürpertici konulardan dolayı(davada geçen konulara bakınca ne demek istediğimi daha net anlayacaksınız) şirketin “evil” bir karaktere büründüğünü biraz da bu algıyı kırmak adına böyle bir girişimin duyurulduğunu da duymuş olabilirsiniz.
Her ne olursa olsun internetin geleceği ve sahip olacağı özellikler aslında kısmen kestirilemez kısmen de 3D arttırılmış gerçeklik dünyasının ilerlemesine ve evrilmesiyle paralel gelişecek bir olgub gibi duruyor. Bu bağlamda ileride Metaverse ile neler olacağını şu anda tam olarak kestirebilmemiz pek mümkün görünmüyor.
Ne olacak? Artırılmış gerçeklik gözlükleriyle oyun oynarken Facebook akışımızı mı takip edebileceğiz ya da arkadaşlarınız sizi gerçekten kahve içmek yerine sanal bir kahve partisine mi davet edecekler? Biraz detaylandırarak anlatmaya çalışayım.
Metaverse Terimi Nereden Geliyor?
Neal Stephenson, gerçek insanların avatarlarının yaşadığı bir 3D sanal dünyaya atıfta bulunduğu 1992 tarihli Snow Crash adlı romanında “metaverse” terimini kullandı. Diğer birçok bilim kurgu medyası, metaverse benzeri sistemler içerir (bazıları Snow Crash’ten önce gelir). Ancak Stephenson’ın kitabı, Ernest Cline’ın 2011 romanı Ready Player One ile birlikte metaverse meraklıları için en yaygın referans noktalarından biri olmaya devam ediyor.
Snow Crash’de insanların aptallıklarının ve kusurlarını ortaya çıkarma kültürünün egemen olduğu şirketlerin başı çektiği bir Amerika’yı anlatırken, Ready Player One’daki sanal dünyanın adı OASIS’dir ve Cline bunu ütopik bir kaçış kaynağı olarak tasvir ediyor. Her iki dünyanın da en azından Skynet gibi evil bir Dünya sunmuyor oluşu onları bu bakımdan daha masum kılıyor. Google’ın aslında bugünün Skynet’ı olduğunu da dile getiren var o da ayrı bir tartışma konusu.
Metaverse Nedir?
Muhtemelen Metaverse alanında en büyük paya sahip teknoloji şirketi olan Facebook, bunu daha basit bir şekilde şöyle açıklıyor.
“The ‘metaverse’ is a set of virtual spaces where you can create and explore with other people who aren’t in the same physical space as you.”
Facebook
Türkçesi tam olarak şöyle:
“‘Metaverse’, sizinle aynı fiziksel alanda olmayan diğer insanlarla oluşturabileceğiniz ve keşfedebileceğiniz bir dizi sanal alan.”
Ayrıca, “çevrimiçi dünyalar”, “çoklu evrenler” ve “meta evrenler” arasında bir ayrım yapan oyun tasarımcısı Raph Koster’in daha geniş metaverse sınıflandırmaları bulunur.
Koster için çevrimiçi dünyalar, zengin 3D ortamlardan metin tabanlı ortamlara kadar tek bir ana temaya odaklanan dijital alanlardır. Çoklu evrenler, Ready Player One’ın OASIS’i de dahil olmak üzere “bir ağda birbirine bağlı, paylaşılan bir teması veya kural seti olmayan çok sayıda farklı dünyadır”.
Metaverse Dijital Dünya’ya Ne Katacak?
Şu anda, “metaverse” hakkında konuşan teknoloji endüstrisi aktörleri, genellikle aşağıdaki şeylerden bazılarını içeren dijital platformlardan oldukça heyecan duyuyor.
- Eski web hizmetleri veya gerçek dünya etkinlikleriyle örtüşen özellik kümeleri
- Gerçek zamanlı 3D bilgisayar grafikleri ve kişiselleştirilmiş avatarlar
- Basmakalıp oyunlardan daha az rekabetçi ve hedef odaklı çeşitli kişiden kişiye sosyal etkileşimler
- Kendi sanal öğelerini ve ortamlarını oluşturan kullanıcılar için destek
- İnsanların sanal ürünlerden kâr edebilmesi için dış ekonomik sistemlerle bağlantılar
- Genellikle diğer donanımları da destekleseler bile, sanal ve artırılmış gerçeklik kulaklıklarına çok uygun görünen tasarımlar
Metaverse Bir Tür İnternet Mi? İnternetin Yerini Alacak mı?
The Verge’in Mark Zuckerberg ile yaptığı bir röportajda kendisi Metaverse’i “bedenlenmiş bir internet” olarak tanımlamıştı, temelde insanların “bir 2D uygulamada veya web sayfasında yapamayacağı farklı deneyimlere” sahip olabileceği internetin yükseltilmiş bir versiyonu demişti.
İlgili röportaja buradaki linkten ulaşabilirsiniz: Mark İn The Metaverse
Bilgisayar oyunu programcısı Tim Sweeney Washington Post’ta hemen hemen aynı çizgide bir açılım yapmıştı. Tim Sweeney Metaverse’ü kullanıcıların bir an Epic’in ‘Fortnite’ oyunu gibi bir oyunda arkadaşlarına katılabilecekleri, bir sonraki an Netflix üzerinden bir film izleyebilecekleri bir tür çevrimiçi oyun alanı” olarak hayal ediyor.
Bu çıkarımları bir araya getirirsek fiziksel duvarların ortadan kalktığı, kendinizi dijital bir ortama aktardığınız kimi zaman bir Marvel filminde Örümcek Adam olup kötü adamları kovaladığınız kimi zamanda kötü adam olup Dünya’yı yok isteyeceğiniz macera yaşayabileceğiniz bir internetin yakın gelecekte kullanılacağını söyleyebiliriz.
Metaverse Ne Zaman Gelecek?
Gerçek bir Metaverse’e ulaşma adına hala epey bir engel mevcut. Bu engellerin en önemlileri de donanım kısıtlarıdır. Halihazırda dünya üzerinde ağ oluşturma ve bilgi işlem yetenekleri, milyonlarca senkronize kullanıcı tarafından gerçek zamanlı olarak tecrübe edilebilen kalıcı bir dijital dünyayı henüz destekleyemeyecektir.
Bu seviyede bir ağ oluşturma ve bilgi işlem gücü var olsa bile, böyle bir gayretin enerji tüketimi hem ulusal elektrik şebekeleri hem de çevre için büyük problem yaratacaktır.
Donanım ve enerji teknolojisinin sürdürülebilir olduğu durumda, gerçek bir Metaverse gelişimini teşvik etmek için geniş kültürel değişiklikler ihtiyacı hasıl olacaktır. Nispeten yüksek kaliteli sanal gerçeklik ve arttırılmış gerçeklik teknolojileri zaten tüketicilere sunuluyor, ancak Thrive Analytics ve ARtillery Intelligence tarafından hazırlanan 2020 raporuna göre Amerikalıların yüzde 20’sinden azı VR başlıkları ile tanışmış durumda. Ayrıca uzmanlar, VR ve AR gibi cihazların en erken 2025 gibi bir tarihte oyun konsollarını geçme konusunda bir şansı olduğunu tahmin ediyor.